Authors: Servaas Houben
link: https://www.ag-ai.nl/download/35321-24-6-art.Houben.pdf
Publisher, publication date: De Actuaris, 2017-07
——————————————————————————————————————————
Het AG rapport “Principes voor de rentetermijnstructuur” beveelt een principle-based approach aan voor het vaststellen van een rentecurve. Op basis van de (markt)omstandigheden en een comply en explain aanpak wordt een bepaalde curve gekozen. Het rapport vermeldt wel enkele principes waaraan de principle-based curve zou moeten voldoende zodat er een soort hybride oplossing ontstaat met enkele rules-based elementen. Het rapport gaat echter niet in op de voordelen die de huidige rules-based approach heeft en die zeker in een pensioen- en verzekerings-sector met laag klantvertrouwen zijn voordelen biedt.
Gelijke waardering vanuit de polishouder
Een polishouder van 65 jaar heeft een levenslange lijfrente uitkering bij verzekeraar A en verzekeraar B. Alhoewel de lijfrente vanuit het perspectief van de verzekeraar een verplichting is, is deze vanuit het perspectief van de polishouder een onderdeel van zijn activa. Dit onderdeel van de activa van verzekeraar A heeft voor de polishouder dezelfde waarde als dat van verzekeraar B: voor de polishouder maakt het niet uit hoe een verzekeraar belegd, welke rating deze heeft, of welke overlevingstafels deze gebruikt. De polishouder gaat er vanuit dat de toezichthouder zijn werk goed doet en dat zijn toekomstige uitkeringen van beide verzekeraars zijn gegarandeerd. De polishouder ziet de lijfrente puur als een toekomstige inkomsten stroom en de waarde van deze inkomsten stroom hangt niet af van de aannames die door verzekeraar A of B worden gemaakt. Voor de polishouder komt de waarde van zijn activa overeen met een soortgelijk product dat hij ook in de markt kan krijgen (bv uitkering via banksparen) en zijn persoonlijke voorkeur voor consumptie nu of consumptie later.
Stel nu dat de waarde van de polishouder wel overeenkomt met het beleggingsprofiel of de rating van de verzekeraar. Dan zou de vreemde situatie ontstaan dat een verzekeraar met een lagere rating, een hoger risico vormt met meer risico voor de polishouder. Er is minder zekerheid over de toekomstige kasstromen van de verzekerde zodat de waarde van de lijfrente bij een lagere rating zou dalen: een lagere rating betekent dan voor een verzekeraar een lagere voorziening! Risico vol gedrag wordt beloond door een lagere voorziening. Eenzelfde redenering gaat op voor de beleggingsmix: een mix met een hoger verwacht rendement, maar ook hogere risico’s betekent meer onzekerheid voor de polishouder en een lagere voorziening.
Vanuit het oogpunt van de polishouder is daarom een rules-based approach zowel begrijpelijker als gewenst: verplichtingen worden op dezelfde manier gewaardeerd en risico nemend gedrag wordt niet beloond door een lagere voorziening.
Voorbeelden buiten finance
Een ander bekend dilemma is aan welke kant van de weg rijden het veiligste is: links of rechts? Uit het onderzoek dat is gedaan door Leeming blijkt dat links rijden iets veiliger is dan rechts rijden maar dat er onvoldoende statistische zekerheid is om dit met zekerheid vast te stellen. Je kunt nu wel het aantal ongelukken per 1.000 inwoners vergelijken in Ierland met Nederland maar de vraag blijft dan of allerlei andere factoren niet een rol spelen: denk aan bevolkingsdichtheid, kwaliteit van de wegen, etc. Je zou eigenlijk in hetzelfde land een tijdje iedereen eerst links en daarna iedereen rechts moeten laten rijden om uitsluitsel te krijgen, maar dat is praktisch gezien niet mogelijk.
Op basis van het onderzoek zou je dus kunnen concluderen dat er geen eenduidige resultaten zijn en dat iedere bestuurder zelf een keuze kan maken (principle-based) tussen links of rechts rijden al naar gelang zijn eigen voorkeur. Echter voor de samenleving als geheel is het heel nadelig als mensen zowel links als rechts rijden, en is er een voorkeur dat óf iedereen links óf iedereen rechts rijdt. Eenzelfde analogie geldt voor de pensioen- en verzekeringswereld: als ieder zijn eigen interpretatie geeft aan de waarde van kasstromen, leidt dit voor de samenleving als geheel tot intransparantie, onduidelijkheid en verwarring.
Conclusie
Een principle-based approach met enkele rules-based elementen kan een goede middenweg zijn tussen twee extremen: van de ene kant worden verzekeraars en pensioenfondsen gestimuleerd om na te denken over wat de waarde van de voorziening is zonder dat regels klakkeloos worden overgenomen. Aan de andere kant kleven er ook enkele nadelen aan principle-based: het is vanuit het oogpunt van de polishouder lastiger te begrijpen waarom een verzekeringsproduct bij verzekeraar A een andere waarde heeft in de boeken dan bij verzekeraar B. Tevens stimuleert het waarderen van kasstromen op basis van het risico profiel van de verzekeraar al dan niet impliciet het nemen van risico’s.
Alhoewel een rules-based approach star kan zijn en niet voor iedere sector van toepassing kan zijn, past deze methode beter binnen de pensioen- en verzekeringssector waarin transparantie, vertrouwen en continuïteit centraal staan. Als sector zullen wij nooit zeker weten welke methode het beste is, net zoals de samenleving nooit zal weten of links of rechts rijden veiliger is: echter het staat vast dat voor de samenleving in zijn geheel het beter is dat wij aan een bepaalde kant van de weg rijden, net zoals het voor de sector beter is om een bepaalde methodiek te hanteren. De juiste rekencurve bestaat daarom wel, alleen zijn wij er nooit zeker van wat deze is.
Het zou daarom interessant zijn als binnen het AG een verdere discussie op gang komt welke rekencurve systematiek voor onze sector het meest passend is.
Referenties
Principes voor de rentetermijnstructuur, http://www.ag-ai.nl/download/25856-AG+rapport+Principes+voor+de+rentetermijnstructuur+(9+oktober+2009).pdf.
ActuaryAbroad 